Mae'r pandemig byd-eang wedi cael effaith enfawr ar bob un o'n bywydau. Bydd ei effaith yn cael ei hastudio am flynyddoedd rwy'n amau. Bydd ei effaith yn cael ei theimlo am amser hir i ddod hyd yn oed gyda’r brechlynnau yn ein cyrraedd.Mae'r heriau iechyd meddwl yn cael eu brwydro ym mhob un o'n pennau i ryw raddau neu'i gilydd. Mae'r modd y mae wedi effeithio arnaf i a fy ngwaith wedi bod yn syndod ac ar brydiau yn heriol iawn.

Ar adeg ysgrifennu, yma yng Nghymru rydym yn dal i fod dan glo oherwydd y pandemig Coronavirus. Yn dechnegol dyma drydydd cyfnod o gyfyngiadau cael ei derddfrydio. Dechreuodd y cyntaf ganol mis Mawrth 2020 a pharhaodd rhyw ddau fis wrth gael ei godi'n raddol. Erbyn i’r gaeaf gyrraedd Ewrop roedd y llywodraeth ddatganoledig yng Nghymru wedi dechrau gwyro oddi wrth bolisiau dadleuol llywodraeth y DU ac wedi dychryn gan godiad difrifol mewn achosion, gyhoeddwyd y byddai “Firebreak”  ym mis Tachwedd am bythefnos a daeth y cyfyngiadau lefel 4 diweddaraf i mewn cyn y Nadolig ac aros tan ganol mis Mawrth 2021.

Mae'n rhyfedd bod yn ysgrifennu hwn flwyddyn ar ôl y cyfnos  clo cychwynnol. O’r adroddiadau cychwynnol am firws marwol newydd yn Tsieina i brofiad erchyll yr Eidal o’i don gyntaf ac wedyn disgwyliad o gyfyngiadau gan lywodraeth y DU yma , mae llawer o sôn wedi bod am “normal newydd” ond fe siglodd fy myd ar lefel bersonol, am lawer o resymau, a nid dim oherwydd bod gennym blant ifanc ac wedi gorfod taclo addysg gartref, ond roedd llawer mwy o ddigwyddiadau cythryblus yn gwneud blwyddyn greadigol lwyddiannus yn heriol,neu felly roeddwn i'n credu ar y pryd.

Mewn gwirionedd mae'r effaith ar fy nghelf yn gymysgedd o dda a drwg. Mae bod yn rhiant i blant ifanc yn ei gwneud hi'n anodd dod o hyd i amser stiwdio o safon, hyd yn oed pan fydd y stiwdio yn yr ardd gefn. Ar yr wyneb, byddech chi'n disgwyl i hyn gael effaith negyddol ond mewn gwirionedd roedd y pwysau ar fy amser yn gofyn am ffordd fwy effeithlon a hwylus o gynhyrchu gwaith, ac wnes i ymateb yn y modd yma.

Roeddwn i wedi bod yn gweithio ar gyfres o dirweddau yn seiliedig ar ffyrdd yng Nghymru. Roeddwn wedi mynd at y pwnc mewn dull ffigurol i raddau helaeth, gan ddefnyddio olewau ar gynfas, byddai'r cynfasau hyn yn cymryd oriau lawer i'w cwblhau a chynhyrchais oddeutu dwsin yn y flwyddyn a hanner flaenorol.

Fy mwriad erioed oedd symud i ffwrdd o'r dull ffigurol pur ond gadw bwnc ffyrdd, ac roeddwn i wedi dechrau'r flwyddyn (cyn cyfnod clo cyntaf) wrth, yn araf bach symud i ffwrdd o'r dull yma ac arbrofi mewn llyfrau braslunio mewn ffordd fwy hyblyg a mwy mynegiadol, ond pryd death y cyfnod clo wnaeth hyn rhoi “turbo” mewn ir broses.

Yn ogystal â'r cyfyngiadau amser, roedd angen gofalu am y plant hanner y dydd i ganiatáu i'm gwraig weithio ar ei busnes ac wrth gwrs roedd fy ngwaith yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn golygu mai dim ond pan oedd y plant yn y gwely y gallwn i gael amser i greu unrhyw waith. Yr effaith arall oedd y cyfyngiadau teithio. Tra byddai teithio mewn car o'r blaen yn ysbrydoliaeth berffaith i'r “gyfres ffyrdd”, byddai'r rhain yn anghyfreithlon o dan cyfungiadau cyfnod clo. Y sgil effaith roeddwn yn cofio’r olygfeydd ac yn ei ail fyw o fewn y broses o beintio.

Roedd gen i cyfeirnodau or olygfeydd yma ac wrth gwrs ffotograffau, ond roedd y profiad o yrru a symud trwy'r tirweddau hyn yn sail i'm dealltwriaeth o'r pwnc. Symud trwy'r tirweddau hyn  oedd yn symud fi.

Ar yr un pryd, cawsom ein hannog gan llywodraeth i wneud ymarfer corff. Pob dydd byddem yn mynd â'n plant (un yn  pedair oed ac un yn blwydd oed) i'r ardd gefn, yn dringo dros y ffens i gae sy'n codi'n serth tu ol ir ty - buan y daethom o hyd i gylch 2 km a ddringodd i fyny ochr y dyffryn cyn troi a cherdded tuag at y gorllewin i gael cipolwg ar y môr cyn disgyn yn nol i lawr a dychwelyd adref. Dyma lle cymerodd Llia ein merch ieuengaf ei chamau cyntaf a dysgodd ein merch hynaf Eos ddringo gatiau ar ei phen ei hun. Roedd yn amser hyfryd gweld y tymhorau'n newid a'r plant yn tyfu ac yn datblygu, ond hefyd yn heriol gorfod cario un neu ddau o'r plant os oeddent wedi cael llond bol neu wedi blino. Roedd ychydig yn debyg i’r straeon “let’s go on a bear hunt” ond gyda mwy o rhegu o dan fy anadl a phlant bach stroppy yn sgrechian oherwydd eu bod eisiau ffon benodol neu eisiau mynd i’r cyfeiriad arall, yn lle’r rhai sy’n ymddwyn yn dda yn y llyfrau stori .

Roedd yr alldaith ddyddiol hon yn bendant yn disodli'r ysbrydoliaeth a gollwyd o'r teithiau ffordd. Roedd hi'n wanwyn llachar hyfryd o heulog a sych, a gwelsom y tymhorau'n newid o goed diffrwyth i'r blodau gwyn yn y gwrychoedd a chlystyrau eithin heulog llachar, roedd y cipolwg pryfoclyd ar fôr Iwerddon a bae Ceredigion yn ffurfio paled newydd i fy sesiynau celf nosol yn y stiwdio.

Roeddwn wedi llwyddo i gael fy nghyflenwadau celf wedi'u dosbarthu o wefan Ken Bromley (gallaf argymhellu yn gryf) ac wedi buddsoddi mewn rhywfaint o baent chwistrell (spray paint), nid wyf yn cofio beth oedd yr ysbrydoliaeth ar gyfer y pryniannau hynny ond roeddent yn sail i'r gwaith. Roeddwn i'n hoffi'r ffordd y byddai'r paent yn diferu a hefyd yn sychu'n gyflym er mwyn caniatáu imi weithio'n gyflym dros feysydd lliw, ac ychwanegu gwead gyda phasteli, creonau sialc a phaent acrylig, yn y bôn unrhyw beth y gallwn i gael fy nwylo arno.

Dechreuais weithio ar hyd at 4 llun ar y tro a gweithiais gyda hen bapur amlenu drwchus mewn gwahanol liwiau anarferol yr oeddwn wedi'u harbed o'r gwaith .

Gweithiais yn gyflym a byddwn yn aml yn mowntio'r pedwar darn ar ddarn mawr o gardbord ac yn eu cylchdroi fel y byddai motiffau tirwedd awyr a thir yn mynd yn fwy cymysg ac yn llai amlwg.

Roeddwn i'n gweithio mewn ffordd “frenzied”, roedd yn gyffrous ac ychydig yn frawychus yr ofn y gallai'r canlyniadau siomi.

Yr adeg hon y cefais yr ymateb cryfaf a rhyfeddaf o bosibl i'm gwaith hyd yn hyn, daeth o ffynhonnell annisgwyl: dechreuodd ffrind roeddwn i wedi'i adnabod ers bron i 20 mlynedd, fynegi pryder am fy nghyflwr meddwl, oherwydd bod y gwaith roeddwn i'n ei greu ac roedd rhannu ar Facebook ac Instagram yn “llanast” ac yn “gri am help”.

Hynny oedd diwedd ar y cyfeillgarwch ac rhwybeth sylfaenol oedd yn bod ar y perthynas yn hytrach na’r gwaith roeddwn yn gynhyrchu, ond eto roedd en atgoffa fi roedd gwaith celf haniaethol yn gallu godi pryder ac emosiynnau gryf oherwydd mae pobl gallu teimlo ei fod yn heriol ac yn bygythiol i'w gweledigaeth trefnus ar bywyd a'r byd, hwn sydd, wrth gwrs sydd wrth calon celf da, eu gallu i bryderi, i ofyn gwestiynnau ac i symud ni, ac weithiau ein siglo.

Wrth i’r haf cychwn ar dirlyn on gwmpas troi yn wyrdd wyrdd ac fwy wyrdd arafwyd lefel o gynhyrchaeth, syn tueddi i digwydd oherwydd dwi’n teimlo, wrth byw yn gefn gwlad mae’r wyrddnu yn fy nhallu (wnai siarad am dalluneb wyrdd yn bennodol yn blog mae o law)

Serch hynny oherwydd y dyddiau hir gefais hwyl ar beintio en plein air, ac roeddwn yn hapus gyda’r canlyniadau. Wrth symud mewn i tymor yr hydref heb  i ni wybod roedd digwyddiadau cythyrblus ar yr orwel, a byddaf yn siarad am rhain ac fy celf yn y cyfnodau clo olynol yn y blog nesaf.

Mae'n fraint i gael rannu yr newyddion cyffroes - ar diwedd hwn fy blogiad cyntaf; fydd darnau o fy waith dros y gyfnod pennodol yma wedi eu dethol ar gyfer arddangosfa "Oriel_Lockdown" yng Nghanolfan Celfyddydau Aberystwyth yn Mis Mehefin. Am fanylion cysylltwch ar Ganolfan. Bydd y darnau ar werth am y tro cyntaf hefyd. Diolch am ddarllen.